MUÑATONES GAZTELUA (Muskiz)
Muñatones Gaztelua XIV eta XV mendeetan, Euskal Herria bandokieen arteko borrokek hondatu zuten garaian, luzatu zen eraikitze-prozesuaren emaitza da. Bizkaiko arkitektura-ondarearen adibide bikainenetako bat dugu. Hori dela eta, Monumentu Multzo izendatu zuten eta, modu horretan, kontserbatutako aztarnen kalitatea eta eraikinaren balio historiko aparta bermatu egin zen.
Izan ere, kanpoko harresien sistemagatik, hauxe dugu gaztelutzat jo daitekeen Bizkaiko dorretxe bakarra. Ez hori bakarrik, gure historiako pertsonaia berezienetako bati lotuta dago, arma eta letra gizon izan zen Lope García de Salazar boteretsuari, alegia, zeinak Bienandanzas e Fortunas obra ezaguna idatzi zuen.
El Pobaleko Burdinolak ere harreman estua dauka bandokideen garaiko gotorleku honekin. Ochoa de Salazarrek, Lope García kronikariaren ilobak, burdinola XVI.mendearen hasieran erakiarazi zuen eta bere ondorengoek 200 bat urteetan eutsi zioten burdingintza-negozioaren jabetzari.
Bi monumentuetara, gaztelura eta burdinolara, egin daitekeen bisitaldiak, ezberdinak baina aldi berean osagarriak diren Bizkaiko iraganaren alderdi ezberdinak erakusten ditu. Bi eszenatokiek garai haiek gogora ekartzeko ahalmen handia dute eta horien bitartez ezagutuko ditugu noble landatarren bizimodu ezberdinak eta bere boterearen oinarri ziren aberastasunen iturriak.
